Shaheed Bhai Bulaka Singh | ਸ਼ਹੀਦ ਭਾਈ ਬੁਲਾਕਾ ਸਿੰਘ

ਅਠਾਰ੍ਹਵੀਂ ਸਦੀ ਦੌਰਾਨ ਹੋਏ ਸਿੱਖ ਸੰਗਰਾਮ ਵਿੱਚ ਬਿਅੰਤ ਨਾਮਵਰ ਸੂਰਮੇ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਏ ਹਨ । ਇੱਕ ਤਾਂ ਉਹ ਸੂਰਮੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਪੰਨਿਆਂ ਉੱਤੇ ਸੁਨਹਿਰੀ ਅੱਖਰਾਂ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਹਨ ।ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਜਿਹੜੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਪੰਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਥਾਂ ਨਹੀਂ ਲੈ ਸਕੇ, ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਅਹਿਮ ਹਨ, ਅਠਾਰ੍ਹਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਉਹ ਸਿੱਖ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖਾਲਸੇ ਦੇ ਸੂਹੀਏ (secret agent) ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਐਸੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਆਪਾ ਗੁਰੂ ਦਾ ਜਾਣ ਕੇ ਸਾਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇਸ਼ ਕੌਮ ਦੀ ਸੇਵਾ ਲੇਖੇ ਲਾ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਇਸ ਬਦਲੇ ਨਾ ਸ਼ੌਹਰਤ ਵਡਿਆਈ ਦੀ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਕਿਸੇ ਦੁਨਿਆਵੀ ਪਦਾਰਥ ਦੀ ਲਾਲਸਾ ਰੱਖੀ । ਲਾਲਸਾ ਸੀ ਤਾਂ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਗੁਰੂ ਪਿਆਰ ਦੀ ਹੀ ਸੀ । ਐਸੇ ਮਹਾਨ ਸਿੱਖ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਨ ਸ਼ਹੀਦ ਭਾਈ ਬੁਲਾਕਾ ਸਿੰਘ ਜੀ ਕੰਗ । ਉਹ ਇੱਕ ਆਮ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਬਲਕਿ ਖਾਲਸੇ ਵੱਲੋਂ ਬਾਮੁਕਰਰ ਗੁਪਤਚਰ ਸੂਹੀਏ ਸਿੰਘ ਸਨ । ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸੂਹੀਏ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਿਵੇਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈ ਇਹ ਸਾਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ । ਭਾਈ ਬੁਲਾਕਾ ਸਿੰਘ ਦੇ ਨਾਲ ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਹੋਰ ਵੀ ਅਣਗੌਲੇ ਸਿੱਖ ਨਾਇਕਾਂ ਦਾ ਵਿਸਥਾਰ ਸਹਿਤ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦੀ ਮਿਸਾਲ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਕਿਤੇ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦੀ, ਜਿਵੇਂ ਭਾਈ ਸੁੱਖਾ ਸਿੰਘ ਮਾੜੀ ਕੰਬੋਕੀ, ਭਾਈ ਮਹਿਤਾਬ ਸਿੰਘ ਮੀਰਾਂਕੋਟੀਆ ਅਤੇ ਭਾਈ ਨੱਥਾ ਖਹਿਰਾ ਮੀਰਾਂਕੋਟੀਆ । ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਭਾਈ ਬੁਲਾਕਾ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ਲਾਹੌਰ ਵਿੱਚ ਅਤਿਅੰਤ ਤਸੀਹੇ ਝਲਦਿਆਂ ਹੋਈ ਸ਼ਹੀਦੀ ਦਾ ਵੀ ਵਿਸਥਾਰ ਸਹਿਤ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ । ਵਿਸਥਾਰ ਅਤੇ ਰੁਚੀ ਭਰਪੂਰ ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਸਰੋਤਿਆਂ ਨੂੰ ਇਤਿਹਾਸਕ ਜਾਣਕਾਰੀ ਤਾਂ ਮਿਲੇਗੀ ਹੀ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਪੁਰਖਿਆਂ ਉੱਤੇ ਮਾਣ ਵੀ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਵੇਗਾ ।

Numerous renowned martyrs fell during the Sikh struggles of the eighteenth century. Some of these heroes are inscribed in golden letters on the pages of history. However, many important figures who couldn’t find a place in history include those Sikhs of the eighteenth century who could be referred to as secret agents of the Khalsa. These Sikhs dedicated their entire lives to the service of the country and community, without any desire for fame, glory, or worldly possessions. Their only longing was for the love of the Guru.

One of these great Sikh martyrs was Shaheed Bhai Bulaka Singh Ji Kang. He was not just an ordinary devotee but a designated secret agent of the Khalsa. This book provides detailed information on how he came to serve as a secret agent. Along with Bhai Bulaka Singh, it also mentions other unsung Sikh leaders whose sacrifices are unparalleled, such as Bhai Sukhha Singh Maari Kamboki, Bhai Mahitab Singh Meeraankotia, and Bhai Natha Kehra Meeraankotia. Finally, it elaborates on the martyrdom of Bhai Bulaka Singh Ji, which occurred during an intense battle in Lahore.

Readers of this detailed and engaging book will not only gain historical knowledge but also feel a sense of pride in their ancestors.